Không
chỉ là món ăn ngon, các loại nấm c̣n có tác dụng tăng cường sức đề kháng
cơ thể, chống lăo hóa, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, tim
mạch...
Nấm ăn là những loại
nấm không độc hại, được con người dùng làm thực phẩm. Ở Trung Quốc, nấm
hương đă được biết đến từ thời Xuân thu Chiến quốc. Nấm được các y thư
cổ đánh giá là thứ "ăn được, bồi bổ được, có thể dùng làm thuốc, toàn
thân đều quư giá".
Trong giới sinh vật có gần 7 vạn loài nấm, nhưng chỉ có hơn 100 loài có
thể ăn hoặc dùng làm thuốc, thông dụng nhất là mộc nhĩ đen, ngân nhĩ,
nấm hương, nấm mỡ, nấm rơm, nấm kim châm, nấm trư linh... Ngoài nguồn
thu hái từ thiên nhiên, người ta đă trồng được hơn 60 loài theo phương
pháp công nghiệp với năng suất cao. Nhiều nhà khoa học cho rằng, nấm sẽ
là một trong những thực phẩm rất quan trọng và thông dụng của con người
trong tương lai.
Ngoài giá trị cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, nấm ăn
c̣n có nhiều tác dụng dược lư khá phong phú như:
Tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể: Các polysaccharide
trong nấm có khả năng hoạt hóa miễn dịch tế bào, thúc đẩy quá tŕnh sinh
trưởng và phát triển của tế bào lympho, kích hoạt tế bào lympho T và
lympho B. Nấm linh chi, nấm vân chi, nấm đầu khỉ và mộc nhĩ đen c̣n có
tác dụng nâng cao năng lực hoạt động của đại thực bào.
Kháng ung thư và kháng virus:
Trên thực nghiệm, hầu hết các loại nấm ăn đều có khả năng ức chế sự phát
triển của tế bào ung thư. Với nấm hương, nấm linh chi và nấm trư linh,
tác dụng này đă được khảo sát và khẳng định trên lâm sàng. Nhiều loại
nấm ăn có công năng kích thích cơ thể sản sinh interferon, nhờ đó ức chế
được quá tŕnh sinh trưởng và lưu chuyển của virus.
Dự pḥng và trị liệu các bệnh tim mạch: Nấm ăn có tác dụng điều
tiết công năng tim mạch, làm tăng lưu lượng máu động mạch vành, hạ thấp
oxy tiêu thụ và cải thiện t́nh trạng thiếu máu cơ tim. Các loại nấm như
ngân nhĩ (mộc nhĩ trắng), mộc nhĩ đen, nấm đầu khỉ, nấm hương, đông
trùng hạ thảo... đều có tác dụng điều chỉnh rối loạn lipid máu, làm hạ
lượng cholesterol, triglycerid và beta-lipoprotein trong huyết thanh.
Ngoài ra, nấm linh chi, nấm mỡ, nấm rơm, nấm kim châm, ngân nhĩ, mộc nhĩ
đen c̣n có tác dụng làm hạ huyết áp.
Giải độc và bảo vệ tế bào gan: Kết quả nghiên cứu cho thấy,
nhiều loại nấm ăn có tác dụng giải độc và bảo vệ tế bào gan rất tốt. Ví
như nấm hương và nấm linh chi có khả năng làm giảm thiểu tác hại đối với
tế bào gan của các chất như carbon tetrachlorid, thioacetamide và
prednisone, làm tăng hàm lượng glucogen trong gan và hạ thấp men gan.
Nấm bạch linh và trư linh có tác dụng lợi niệu, kiện tỳ, an thần, thường
được dùng trong những đơn thuốc Đông dược điều trị viêm gan cấp tính.
Kiện tỳ dưỡng vị: Nấm đầu khỉ có khả năng lợi tạng phủ, trợ
tiêu hóa, có tác dụng rơ rệt trong trị liệu các chứng bệnh như chán ăn,
rối loạn tiêu hóa, viêm loét dạ dày tá tràng. Nấm b́nh có tác dụng ích
khí sát trùng, pḥng chống viêm gan, viêm loét dạ dày tá tràng, sỏi mật.
Nấm kim châm và nấm kim phúc chứa nhiều arginine, có công dụng pḥng
chống viêm gan và loét dạ dày.
Hạ đường máu và chống phóng xạ: Khá nhiều loại nấm ăn có tác
dụng làm hạ đường máu như ngân nhĩ, đông trùng hạ thảo, nấm linh chi...
Cơ chế làm giảm đường huyết của đông trùng hạ thảo là kích thích tuyến
tụy bài tiết insulin. Ngoài công dụng điều chỉnh đường máu, các
polysaccharide B và C trong nấm linh chi c̣n có tác dụng chống phóng xạ.
Thanh trừ các gốc tự do và chống lăo hóa: Gốc tự do là các sản
phẩm có hại của quá tŕnh chuyển hóa tế bào. Nhiều loại nấm ăn như nấm
linh chi, mộc nhĩ đen, ngân nhĩ... có tác dụng thanh trừ các sản phẩm
này, làm giảm chất mỡ trong cơ thể, từ đó có khả năng làm chậm quá tŕnh
lăo hóa và kéo dài tuổi thọ.
Ngoài ra, nhiều loại nấm ăn c̣n có tác dụng an thần, trấn tĩnh, rất có
lợi cho việc điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh trung ương. Gần đây,
nhiều nhà khoa học c̣n phát hiện thấy một số loại nấm ăn có tác dụng
pḥng chống AIDS ở mức độ nhất định, thông qua khả năng nâng cao năng
lực miễn dịch của cơ thể.
Một số loại nấm ăn điển h́nh
Nấm hương: C̣n gọi là nấm đông cô, hương cô, hương tín, hương
tẩm..., được mệnh danh là “hoàng hậu thực vật”, là “vua của các loại
rau” (can thái chi vương). Trong 100 g nấm hương khô có 12-14 g protein
(vượt xa so với nhiều loại rau khác). Nấm hương có tác dụng điều tiết
chuyển hóa, tăng cường năng lực miễn dịch của cơ thể, ức chế tế bào ung
thư, hạ huyết áp, giảm cholesterol máu, pḥng ngừa sỏi mật và sỏi tiết
niệu, trợ giúp tiêu hóa... Đây là thức ăn lư tưởng cho những người bị
thiếu máu do thiếu sắt, cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu,
trẻ em suy dinh dưỡng.
Nấm rơm: C̣n gọi là b́nh cô, lan hoa cô, ma cô..., là một trong
những loại nấm ăn được sử dụng rất rộng răi, có giá trị dinh dưỡng khá
cao. Nấm rơm là thức ăn rất tốt cho những người bị cao huyết áp, rối
loạn lipid máu, vữa xơ động mạch, tiểu đường, ung thư và các bệnh lư
mạch vành tim.
Nấm mỡ: C̣n gọi là nhục tẩm, bạch ma cô, dương ma cô..., cũng
là một trong những loại nấm có giá trị dinh dưỡng cao. Nấm mỡ có tác
dụng làm giảm đường và cholesterol máu, pḥng chống ung thư và cải thiện
chức năng gan. Bởi vậy, đây là loại thực phẩm rất thích hợp cho những
người bị ung thư, tiểu đường, tăng cholesterol máu, cao huyết áp, giảm
bạch cầu và viêm gan.
Ngân nhĩ: C̣n gọi là mộc nhĩ trắng, bạch mộc nhĩ, nấm bạc, bạch
nhĩ tử..., cũng là một loại nấm khá giàu chất dinh dưỡng. Ngân nhĩ có
tác dụng tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể, nâng cao năng lực tạo
máu của tủy xương, cải thiện chức năng của gan và thận, thúc đẩy quá
tŕnh tổng hợp protid trong gan, làm giảm cholesterol máu, chống phù và
chống phóng xạ. Bởi vậy, ngân nhĩ là thực phẩm rất tốt cho những người
bị suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, bị các bệnh lư đường hô hấp,
cao huyết áp, thiểu năng tuần hoàn năo...
Mộc nhĩ đen: C̣n gọi là vân nhĩ, thụ kê, mộc nhu, mộc khuẩn...
Mộc nhĩ đen chứa nhiều protid, chất khoáng và vitamin. Mộc nhĩ đen có
khả năng ức chế quá tŕnh ngưng tập tiểu cầu, pḥng chống t́nh trạng
đông máu do nghẽn mạch, ngăn cản sự h́nh thành các mảng vữa xơ trong
ḷng huyết quản. Ngoài ra, c̣n có tác dụng chống lăo hóa, chống ung thư
và phóng xạ. Bởi vậy, mộc nhĩ đen là thực phẩm lư tưởng cho những người
bị cao huyết áp, vữa xơ động mạch, thiểu năng tuần hoàn năo, thiểu năng
động mạch vành và ung thư.
(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)
|