Cảm Niệm Một Chiều Xuân

Hạt Cát dịch từ bản nguyên tác Anh Ngữ Musings of a Spring Afternoon của Tịnh Nghiêm Nghiêm Xuân Cường .*

oOo

Trên tường hành lang nhà tôi có treo một bức tranh mang dòng chữ: "Hãy hoàn tất những công việc cần làm với tất cả chân tình của bạn". Tôi nghĩ rằng tôi đã hiểu thấu ý nghĩa của nó, nhưng đôi khi tôi cảm thấy tôi vẫn chưa hiểu gì hết.

Tất cả chúng ta đều nói về tình yêu. Đó là điều đã làm cho con tim bạn thổn thức đập nhanh hơn, làm cho bạn rơi nước mắt, làm cho thế giới đảo điên ..v.v... Nhưng rồi, tình yêu thực sự là gì? Người ta thường hay lẫn lộn giữa "yêu" và "thích", và người ta thường hay nói những câu như:

 - "Tôi yêu chuyện đi mua sắm"
mà đáng lẽ phải nói là:
- "Tôi thích đi mua sắm" 
hay:
 - "Bọn trẻ nhà tôi yêu ăn Pizza, chúng không chịu ăn cái gì khác hơn"
hoặc:
 - " Ông nhà tôi yêu chơi golf, anh ấy không làm gì  khác vào ngày nghỉ của anh ấy".
Họ cũng nói:
 - “Tất cả chúng ta yêu thương gia đình con cái của chúng ta và mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến cho họ".

Tôi thường thắc mắc như vậy thì tại sao, những người yêu thương nhau lại gây ra quá nhiều khổ đau cho đối tượng của họ, và có thể nào ngăn chặn làm tổn thương đến người mà bạn yêu thương chăng?

Lần đầu tiên khi tôi quy y Tam Bảo, tôi thường xuyên nghĩ ngợi đến bao giờ thì tôi có thể hướng dẫn cho những người còn lại trong gia đình bé nhỏ của tôi đến với Phật giáo. May mắn thay, cơ hội tự nó xuất hiện hai năm sau, khi một người thân cật ruột của tôi mắc phải một chứng bệnh ung thư, và nhạc phụ tôi cũng bị bệnh  tật nguy nan. Chúng tôi cảm thấy tuyệt vọng, lo sợ và tôi phải chấp nhận với sự bối rối . Trên hết tất cả, chúng tôi tin tưởng rằng chúng tôi đều là những người lương thiện, nếu như thế, tại sao những bất hạnh này lại xảy ra cho chúng tôi.

Qua giáo pháp, chúng tôi hiểu được rằng con người chúng ta được chào đón khi sanh ra thì cũng phải chào đón cái chết như một quy trình trọn gói  trong đời sống. Nếu chúng ta chấp nhận điều này thì không thể từ chối điều kia. Quan trọng hơn nữa, chúng tôi cũng được hiểu thêm rằng  với việc hành trì ngũ giới, chúng ta có thể bảo vệ bản thân tránh khỏi những việc làm xấu ác trong đời sống, dẫn đưa tới một đời sống tốt lành hơn.

Là cha của một cô bé gái, tôi thường xuyên lo lắng về môi trường xã hội mà con gái của tôi phải đối diện trong thời gian trưởng thành. Tôi thực sự hoan hỷ nói rằng bây giờ thì cô bé đã được quy y Tam Bảo và cũng nguyện hành trì ngũ giới, tôi đã cảm thấy lòng thanh thản nhẹ nhàng hơn.

Là một người đến với Phật giáo hơi trễ muộn trong đời sống, tôi phải nhìn nhận rằng tôi  là người rất may mắn. Giáo pháp đã cho tôi một nhận thức về đời sống mà trước đó không hề có. Tôi hiểu rằng đời sống vốn thật ngắn ngủi và quý giá, rằng quan trọng nhất là phải biết trân quý mỗi phút giây mà tôi có được với những người thân yêu của tôi.

Cha mẹ tôi đã qua đời trong thời gian gần đây. Chúng tôi luôn luôn dự trù có ngày nào đó, cái chết sẽ đến và mang những người thân yêu của chúng ta rời khỏi trần gian này. Nhưng rồi chúng ta đã  cố tránh nhắc nhở đến vấn đề này bởi vì nghĩ đến cái chết một cách quá thường xuyên có nghĩa là đương đầu với cái chết của chúng ta - và đối diện với nó- đó là một tư tưởng kinh hoàng.

Điều này cũng giống như chúng ta là những đứa trẻ đang chơi trốn tìm với tử thần. Đứa bé chập chững, khi chơi trò trốn tìm, nó nghĩ rằng nếu ta không thấy đối phương  thì đối phương cũng sẽ không thấy ta, vì vậy nó lấy bàn tay che lại đôi mắt và trốn ở chỗ vẫn có thể bị phát giác.  Đó là những gì mà đa số mọi người  nghĩ về cái chết. Họ không nghĩ gì về nó cả, như là  với cách thức ấy, tử thần sẽ đi chỗ khác tìm và họ sẽ không phải làm gì để đối phó với cái chết.

Tôi nhận ra rằng, sau khi cha mẹ tôi qua đời, tôi đã biết rất ít ỏi những gì về cha mẹ của tôi. Tôi đã sống cạnh họ biết bao nhiêu năm tháng trong lúc trưởng thành, tôi chưa lần nào đến bên họ và nói:

 - "Cha(mẹ), Con yêu cha (mẹ) và con cảm kích tất cả mọi việc mà cha(mẹ) đã làm cho con".

Tôi cho rằng đó  là những gì họ đã biết. Ngay cả khi cha mẹ tôi tới Mỹ vào năm 1990, mỗi năm tôi đã viếng thăm Cha mẹ tôi tại Cali, nhưng rồi, một lần nữa, tôi chưa bao giờ ôm lấy cha mẹ và nói tôi đã yêu thương cha mẹ như thế nào. Tôi đoán rằng bọn đàn ông chúng tôi không làm những việc này. Bây giờ thì tôi mới biết là tôi đã sai lầm như thế nào, cha mẹ tôi đã không còn ở quanh tôi nữa.

Cho nên, tôi muốn khuyên bạn chớ nên làm ra những lỗi lầm như tôi đã làm. Nếu bạn yêu thương ai đó, hãy đến bên người ấy, choàng tay ôm lấy họ và nói rằng:

-" Tôi yêu thương bạn, tôi tán thán bạn có mặt vì tôi".

Cái chết có một phương cách nắm lấy bạn khi bạn ít để ý nhất. Hai tuần lễ trước, nhà tôi điện thoại cho tôi, giọng run run:

- "Anh có nhớ Chị Sarah không? Chúng ta đã có lần đến nhà chị hồi tháng Bảy năm 2005. Chị ấy trên đường trở về nhà sau khi thăm viếng mẹ hôm thứ Bảy,  khi chỉ còn cách nhà khoảng 40 dặm thì bị một chiếc xe do một cô bé ngủ gục lạc tay lái trên đường đóng băng, tông vào xe của chị. Xe của Sarah lật nhào mấy vòng, khi xe cúu thương đến họ phải dùng thiết bị cưa chiếc xe ra làm đôi, mới đưa được chị Sarah ra ngoài, nhưng chị Sarah đã không thể chống chọi nổi, chị bị động tim và qua đời trên đường đến bệnh viện. Chị ấy mới 36 tuổi, mới tốt nghiệp ngành quang tuyến vài năm trước. Chị là một trong những người lịch sự, tử tế và ân cần nhất mà bạn khó gặp được. Nhưng cuộc đời của chị bị cắt ngang thật là ngắn ngủi”.

 Là Phật tử, chúng ta cố gắng giải thích trường hợp những sự mệnh một non yểu này bằng cách nói rằng có lẽ đương sự đã trả hết nợ trần gian. Chúng tôi rút tỉa được hai bài học từ sự ra đi của những người bạn mình: thứ nhất, đời sống hết sức là phù du và vì vậy mà chúng ta nên cố gắng làm cho đời sống có nhiều ý nghĩa bằng cách hãy là một người hữu ích đối với tất cả mọi chúng sinh; và, thứ hai, mặc dù chúng ta không thể quyết định thọ mạng của chúng ta dài bao lâu nhưng tất cả chúng ta có thể quyết định cái việc làm cho đời sống tốt đẹp như thế nào bằng cách sống chánh niệm trong tất cả những việc mà chúng ta làm.

Sự ra đi đột ngột của Sarah cũng khiến tôi nghĩ rằng - lần sau khi bạn nói tạm biệt với một người thân yêu, hãy nhắc nhở cô hoặc anh ấy rằng mỗi lời nói của một người thân yêu hãy nên là một mỹ từ, hãy để cho nó có thể trở thành là lời nói cuối cùng tốt đẹp nhất của một người đối với một người.

Một nạn nhân chiến tranh thời Phát Xít, hiện nay đã 70, hối hận rằng bà đã một lần gây gổ với cậu em trai của bà. Đó là vào khoảng năm 1943, bà được 8 tuổi và cậu em lên 6, trong một lúc nóng giận, bà đã la lên:

 -"Ta ghét mi muôn đời"

Chỉ một vài từ ngữ ngu ngốc từ cơn giận của một bà chị. Phút giây sau đó, cả hai bị quân Phát xít bao vây, và từ đó họ không bao giờ được gặp nhau nữa. Đôi mắt tôi luôn luôn nhoà đi, khi tôi nghĩ đến những nỗi hối hận của bà cụ .

Xin chúc cho chúng ta được sống một cuộc đời không có quá nhiều hối hận. Cũng như một bài thơ nổi tiếng của Ngài Milarepa:

- "Đạo lý của tôi là chết và sống mà không phải nghiền ngẫm những nỗi hối hận” 

Xin chúc cho chúng ta được sống trong giáo pháp một cách vẹn toàn,  để có thể mang lợi lạc đến cho bản thân chúng ta và tất cả chúng sinh…

 ----------------

* Lời người dịch

Được Nguyên Tịnh nhờ dịch bài viết này của đạo hữu Nghiêm Xuân Cường  ra Việt Ngữ, tôi ngần ngại không muốn dịch bởi vì không biết được rằng tác giả sẽ có hài lòng ngôn ngữ dịch thuật của mình hay không, nếu như mình không diễn tả được hết nỗi niềm của tác giả, không ngờ rằng được biết  là đạo hữu Tịnh Nghiêm Nghiêm Xuân Cường đã mất cách nay không lâu (10 tháng 05, 2007), tôi vô cùng kinh ngạc và lấy làm ngậm ngùi không ít.

Tuy không quen biết với đạo hữu Nghiêm Xuân Cường nhưng tôi vẫn thường đọc qua đâu đó một số thi ca do Tịnh Nghiêm Nghiêm Xuân Cường sáng tác được đăng  rải rác trên các trang nhà Phật Giáo, các diễn đàn văn học nghệ thuật, nay được biết con người này đã không còn có mặt trên cõi trần gian này nữa sau một trận động tim, tôi thảng thốt đi tìm tài liệu về NXC mới được biết anh qua đời ở cái tuổi 55, quá trẻ so với đời sống một con người, điều này đã khiến cho tôi ngồi nán lại trên máy, chuyển ngữ bài viết cuối cùng bằng Anh Ngữ của anh theo yêu cầu của đạo hữu Nguyên Tịnh. Đồng cảm với anh qua thi ca, đồng thời cũng là một đạo hữu, cho dù không quen biết nhưng cái làm cho tôi cảm thấy gần gũi và có hứng thú dịch bài này chính là những điều học hỏi được qua giáo pháp mà đạo hữu đã chia sẻ trong bài viết.

Đặc biệt, bài viết này đạo hữu Tịnh Nghiêm đã nói nhiều đến cái chết, càng khiến tôi ngậm ngùi hơn, phải chăng đây là một linh cảm của đạo hữu đối với sự ra đi đột ngột của chính bản thân mình. Phải chăng bài viết này là một lời trăn trối?

- Ôi, sinh mệnh con người quả là mỏng manh, mong manh như tơ trời trước gió.

- Ôi cuộc đời quả là vô thường,  không ai biết trước được bao giờ tử thần sẽ đến viếng thăm mình!

Hạt Cát